Blog

ÇALIŞMA ORTAMINDA AYDINLATMA ÖLÇÜMÜ

ÇALIŞMA ORTAMINDA AYDINLATMA ÖLÇÜMÜ

Çalışma koşullarının yapılan işin türüne göre güvenli ve yeterli olmasını sağlamak adına çalışma ortamlarının doğal ve yapay kaynaklardan aydınlatılması sağlanmalıdır.

Yapılan araştırmalarda ışığın sağlığımızı ve refahımızı nasıl etkilediği keşfedilmiştir. Bu doğrultuda; standart yapay ışığın görsel ihtiyaçlarımızı karşılarken, vücudumuzun ve beynimizin ihtiyaç duyduğu uygun biyolojik sinyalleri sağlamakta yeterli olmadığı hatta uzun vadede sağlığımızı olumsuz yönde etkileyebileceğini göstermiştir.  Aydınlatma koşullarının kötü olması görsel rahatsızlığa, düşme veya takılma riskinin artmasına, baş ağrılarına ve daha fazlasına neden olacaktır.

Çalışma ortamlarında özellikle iş yükünün artmasıyla beraber çalışma ortamına etki eden fiziksel faktörlerin uygun olmaması iş kazalarına sebebiyet vermektedir. Çalışma ortamlarında aydınlatma, çalışanların görme yetisini etkileyen en önemli unsurlardan biridir. Amerika’da yapılan bir incelemede iş kazasının sebepleri araştırılmış ve neticesinde aydınlatma faktörünün %23,8’lik paya sahip olduğu görülmüştür.

İşyerlerinde düzgün dağılımlı ve orantılı aydınlık düzeyleri için yeterli aydınlatma İŞYERİ BİNA VE EKLENTİLERİNDE ALINACAK SAĞLIK VE GÜVENLİK ÖNLEMLERİNE İLİŞKİN YÖNETMELİK gereğince sağlanmalıdır. İşyerlerinde doğal aydınlatmaya öncelik verilmeli eğer doğal aydınlatma yetersiz kalırsa yapay aydınlatma ile desteklenmelidir.

İşyeri aydınlatma ölçümleri COHSR 928-1-IPG-039 standardına göre lüxmetre adı verilen cihaz ile gerçekleştirilmektedir.

Ölçüm Gerçekleştirilirken Dikkat Edilmesi Gerekenler

Alan ölçümlerinde, 1 m yükseklikten 4 noktadan ölçüm alınmalıdır.

• 4 en aydınlık ve 4 en karanlık noktalardan ölçüm alınmamalıdır.
• Ayrıca sayacı okurken, ışığa duyarlı hücreyi korumamaya dikkat edilmelidir; bu, yapay olarak düşük bir okumaya neden olabilmektedir.

 Lüxmetre Cihazı Çalışma Prensibi

Lüxmetre cihazları tipik olarak fotodiyat sensörü, lens ve elektronik devreden oluşmaktadır. Fotodiyat sensörü, ışık enerjisini tespit edip elektrik akımına dönüştürülmesinden sorumludur.

Bir lüks ölçer ışığa maruz kaldığında, lens gelen ışığı toplar ve fotodiyat sensörüne odaklar. Fotodiyat, fotonları emerek gelen ışık yoğunluğuna göre elektrik akımı üretir. Bu akım daha sonra lüxmetre içerisinde elektronik devre tarafından voltaj sinyaline dönüştürülür. Voltaj sinyali, lüx değeri elde etmek için devre tarafından işlenir ve kalibre edilir. Lüx, birim alana düşen ışık miktarını temsil eden ölçüdür.

Aydınlatma Ölçümleri Nasıl Yapılır

• Genel İç Mekanda

Kapalı alanlarda boyuta bağlı olarak, iyi bir örnekleme elde etmeye dikkat edilerek dört ölçüm setinin sayısının arttırılması gerekebilir. Önerilen yöntem, bir aydınlatma kaynağının altından başlayıp duvarda biten, aralarında 3m veya daha az mesafe bulunan düz çizgi üzerinde eşit aralıklarla dört noktadan oluşan doğrusal bir yön kullanmaktır. Ölçüm yapılırken lüksmetre yerden 1 metre yükseklikte tutulmalıdır. Oda büyük ise işlemi birkaç kez tekrarlamak gerekebilmektedir.

Ekranlı Çalışma Olmayan Masada

Ofislerde çalışanların kullandığı bilgisayarın bulunmadığı masalarda masaya yakın 4 noktadan ölçüm alınmaktadır. Çalışanın çalıştığı masa merkez kabul edilerek, bu noktaya en yakın mesafeden sağından, solundan, ilerisinden ve gerisinden ölçüm alınarak gerçekleştirilmektedir.

Ekranlı Çalışma Alanında

Klavye konumunda, 20 cm aralıklarla iki ölçüm ve ekrana yakın 10 cm aralıklarla diğer iki ölçüm gerçekleştirilmektedir. Lüksmetre her iki durumda da yatay olarak tutulmalıdır. Belge, doküman üzerinde aydınlatma düzeyi belirlenmek istenirse lüksmetre belgeye paralel olarak konumlandırılarak 10 cm aralıklarla iki ölçüm yapılmalıdır. Daha sonra bu iki okumanın ortalaması alınmalıdır.

Dış Mekanda

Dış mekanlarda, kapalı alanlar için kullanılana benzer bir teknik kullanılabilir; ancak başlangıç noktası, alanda gözlenen en karanlık nokta ve bitiş noktası ise alandaki en parlak nokta olacaktır (aydınlatma kaynağının altında). Her nokta en az 3 m’lik eşit mesafeyle ayrılmalıdır. Geniş alanlar veya düzgün olmayan şekillere sahip alanlar için, adil bir ortalama elde etmek amacıyla her biri dört ölçümden oluşan bir dizi setin ortaya konması gerekebilmektedir.

KAYNAKLAR

Gonca, B. (2016). İŞYERLERİNDE AYDINLATMA KOŞULLARININ İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÖNÜNDEN DEĞERLENDİRİLMESİ. Ankara.

Gökcan, A., Oluk, F., & Demir, G. (2022). Gece Çalışmalarında Kullanılan Aydınlatma Kaynaklarının İş Sağlığı ve Güvenliği Üzerine Etkilerinin Değerlendirilmesi; Metal Sektörü Örneği. İstanbul: Afet ve Risk Dergisi 5 (2).

How to Measure Light Intensity. Bios: https://bioslighting.com/how-to-measure-light-intensity/architectural-lighting/ adresinden alındı

İŞYERİ BİNA VE EKLENTİLERİNDE ALINACAK SAĞLIK VE GÜVENLİK ÖNLEMLERİNE İLİŞKİN YÖNETMELİK. (2013, Temmuz 07). Resmi Gazete: 28710: https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=18592&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5 adresinden alındı

Regulation, C. O. Measurement of Lighting Levels in the Work Place. Part VI.